Vandaag vieren we Wapenstilstand. Persoonlijk vind ik dit een mooie en belangrijke traditie. Zeker als gewezen militair sta ik nog meer dan de meeste Vlamingen stil bij een dag als vandaag. Ook al besef ik dat de overgrote meerderheid van de Vlamingen eigenlijk niet eens goed beseffen wat er exact wordt herdacht. De Wapenstilstand van 11 november 1918 werd ondertekend in het wapenstilstandsrijtuig in het Bos van Compiègne tussen de Geallieerden en het Duitse Rijk. Op die datum kwam er, nadat kort voordien al wapenstilstanden afgesloten waren met Oostenrijk-Hongarije en Bulgarije, een definitief eind aan de gevechten in de Eerste Wereldoorlog. Al ging het strikt gesproken niet om een capitulatie, toch betekende dit door de Duitsers aangevraagde akkoord de totale nederlaag voor het Duitse Keizerrijk. Het formele einde van de oorlog volgde op 28 juni 1919 bij de ondertekening van het vredesverdrag van Versailles.
Elke oorlog en elk conflict eindigt pas als er een wapenstilstand komt. Ondanks dat we dit elk jaar herdenken voor de Grote Oorlog lijken pers en politiek dit de laatste jaren vergeten te zijn. Dit komt vooral terug in de oorlog die we momenteel zien in Oost-Europa, niet eens heel ver van ons. Al meer dan een jaar horen we constant dat we meer wapens moeten sturen. Geen enkel van onze politici in West-Europa lijken aan te sturen op vredesgesprekken. In mijn hoofd zijn ze daarom medeverantwoordelijk voor de ongeveer 500.000 mensen die sinds februari vorig jaar zijn gestorven. Al bijna anderhalf jaar schrijf ik dat er eindelijk met Poetin moet worden gepraat maar als ik deze stelling poneer dan word ik beladen met alle zonden van Israël. Laat het nu net de escalatie die we sinds 7 oktober 2023 zien in dit laatste land de opening bieden om het conflict in Oekraïne eindelijk aan de onderhandelingstafel te kunnen oplossen. Alle aandacht gaat immers naar het laatste conflict en politici draaien sneller dan de wind en liggen nu niet meer wakker van de oorlog op ons eigen continent. Mijn wens vandaag op Wapenstilstand gaat dan ook in eerste instantie uit naar de mensen in Oekraïne, ik hoop dat de oorlog snel kan stoppen en dit zal dus enkel lukken als er nu snel gepraat wordt om net als op 11 november 1918 een wapenstilstand te ondertekenen.
Oorlog is een plek waar jonge mensen die elkaar niet kennen en niet haten elkaar vermoorden door de beslissing van oude mannen en vrouwen die elkaar kennen en elkaar haten, maar elkaar niet vermoorden. Dit is een waarheid van alle tijden. Dit was zo in WO I en in WO II, maar ook in alle oorlogen ervoor en ook in de oorlogen die we sindsdien hebben gezien. Vrij recent kwam mijn tweede boek uit en daar heb ik het over oorlog en hoe zwaar de tol is op iedereen die ermee geconfronteerd wordt. In dat boek hield ik ook een pleidooi om in Europa te werken aan een ander defensiebeleid.
Naar mijn mening zou een mogelijke oplossing kunnen zijn om de NAVO te ontbinden en in plaats daarvan te streven naar een nieuwe militaire alliantie tussen Europese lidstaten, onafhankelijk van de Amerikanen en Canadezen, met een nadruk op defensieve capaciteiten. Het is namelijk niet onze verantwoordelijkheid om overal ter wereld politieagent te spelen. We hebben altijd beweerd dat we dit deden om democratie te beschermen, maar achteraf blijkt vaak dat er andere, meestal Amerikaanse, belangen in het spel waren.
Om deze stelling te onderbouwen, kunnen we kijken naar de ervaringen van de Europese lidstaten in militaire operaties de afgelopen decennia. Deze operaties hebben vaak geleid tot langdurige betrokkenheid, hoge kosten en onvoorspelbare consequenties. Het voorbeeld van Afghanistan illustreert dit goed. De interventie begon in 2001 met het doel om terrorisme te bestrijden en democratie te bevorderen. Echter, na verloop van tijd werden andere belangen zichtbaar, zoals het beschermen van strategische posities en het waarborgen van economische invloed in de regio.
Door de NAVO te ontbinden en te kiezen voor een nieuwe Europese militaire alliantie, kunnen de Europese lidstaten hun focus verleggen naar defensieve capaciteiten. Dit zou betekenen dat de nadruk ligt op het beschermen van de eigen territoriale integriteit en het waarborgen van stabiliteit binnen Europa. Het betekent niet dat we ons volledig afsluiten van mondiale vraagstukken, maar eerder dat we selectiever en kritischer zijn in onze militaire betrokkenheid buiten Europa. Een dergelijke heroriëntatie zou ons in staat stellen om meer in lijn te handelen met onze eigen belangen en waarden, en zou ons ook de mogelijkheid bieden om een meer onafhankelijke positie in te nemen ten opzichte van andere grootmachten. Het is van belang dat we streven naar een meer weloverwogen en verantwoorde benadering van militaire interventies, waarbij we zorgvuldig de belangen en motieven afwegen alvorens tot actie over te gaan.
Idealiter zouden we met gans Europa de neutraliteit van Zwitserland kunnen overnemen. Deze werd al meer dan 200 jaar geleden, met name op 20 maart 1815 door het Congres van Wenen opgelegd door de Europese grootmachten. Als gevolg geniet Zwitserland sindsdien het statuut van neutraal land, waardoor de integriteit en de onschendbaarheid van zijn grondgebied is gegarandeerd. Dit wil echter niet zeggen dat Zwitserland geen defensie heeft, integendeel. Ze beschikken over een sterke en gereputeerde defensie en er is nog steeds een dienstplicht. Ik heb in het verleden de kans gehad om enkele militaire eenheden in Zwitserland te mogen bezoeken en aan de professionaliteit van hun militairen kan geen enkel Europees land tippen. Zij zijn perfect voorbereid op elke mogelijke aanval, zelfs al beseffen ze zeer goed dat de kans bijna onbestaande is dat ze ooit zullen aangevallen worden. Daarnaast wordt de dienstplicht daar ook echt als een meerwaarde gezien voor het bedrijfsleven. De dienstplicht draait immers niet enkel om het leren omgaan met een wapen (dat ze trouwens allemaal mee naar huis mogen nemen), maar eerder om het aanleren van normen en waarden en respect. Deze laatste ontbreekt volgens mij bij een significant percentage van onze jeugd.
Het zorgwekkende gebrek aan normen en waarden onder de jongere generatie vormt een alarmerende trend, vooral in het tijdperk van Netflix, waar technologische vooruitgang en individuele vrijheid hoogtij vieren. Traditionele morele kompassen lijken soms zoek te zijn in deze sterk geïndividualiseerde samenleving. De afwezigheid van heldere normen en waarden kan resulteren in een maatschappij waar respect, verantwoordelijkheid en empathie naar de achtergrond verschuiven.
Het is volgens mij dan ook zeer belangrijk om de jeugd te begeleiden en te inspireren om positieve waarden te omarmen, waarmee ze niet alleen zichzelf, maar ook de gemeenschap kunnen versterken. Voor ouders die het geluk hebben nog (groot)ouders te hebben die de impact van wereldoorlogen hebben ervaren, kan het op een nationale feestdag als vandaag misschien wel waardevol zijn om hun kinderen te laten luisteren naar de verhalen over die periode. Op die manier kunnen de jongeren beseffen dat het in onze contreien ooit heel anders was, wat niet alleen leerzaam is, maar ook bijdraagt aan het ontwikkelen van een dieper begrip en respect voor de geschiedenis.
Het delen van oorlogsverhalen tussen generaties biedt niet alleen een kans voor educatie, maar versterkt ook de banden binnen de familie. Grootouders kunnen genieten van waardevolle tijd met hun nageslacht, terwijl de kinderen worden blootgesteld aan belangrijke lessen over doorzettingsvermogen, solidariteit en het belang van vrede. Deze waardevolle ervaringen kunnen dienen als zaadjes die worden geplant om bij te dragen aan een betere samenleving. De toekomst van onze samenleving rust immers in de handen van onze kinderen en hun perceptie van de wereld om hen heen.
Steven Arrazola de Oñate
