De verborgen waarheid over Biden en de rol van de media

Bron: Trouw

Het nieuws dat voormalig president Joe Biden in een vergevorderd stadium van prostaatkanker verkeert, sloeg deze week in als een bom. Zijn kantoor bevestigde het bericht, en ook op X deelde Biden dat de diagnose klopt. Het is een trieste wending voor de 82-jarige politicus, die hoe je ook over zijn beleid denkt, deze ziekte niet verdient. Maar naast medeleven roept dit nieuws ook vragen op over de transparantie rond zijn gezondheid tijdens zijn presidentschap en de rol van de mainstream media (MSM) in het verhullen van ongemakkelijke waarheden. Dit verhaal biedt een kans om kritisch te reflecteren op hoe informatie wordt gestuurd, wie daar baat bij heeft, en hoe zogenaamde "Russische propaganda" vaak een handige zondebok is gebleken voor het onderdrukken van legitieme vragen.

Een zieke president, een verborgen waarheid

Al jarenlang deden geruchten de ronde over Bidens gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Tijdens zijn presidentschap (2021-2025) waren er talloze momenten waarop hij verward leek, moeite had met spreken of incoherent overkwam. Video’s van Biden die struikelde, verkeerde namen noemde of leek te verdwalen tijdens toespraken, circuleerden volop op sociale media. Toch werden deze signalen door de MSM steevast geminimaliseerd of genegeerd. Critici die hun bezorgdheid uitten, werden vaak weggezet als complotdenkers of beschuldigd van het verspreiden van "Russische desinformatie". Nu, achteraf, geven sommige media toe dat Bidens mentale en fysieke achteruitgang zorgvuldig werd gemaskeerd. Dit roept de vraag op: wie had er belang bij om de waarheid te verbergen?

De suggestie dat Biden niet volledig in staat was om de VS te leiden, is geen nieuwe complottheorie, maar een observatie die al sinds zijn verkiezingscampagne in 2020 werd gedeeld door onafhankelijke journalisten, politieke analisten en gewone burgers. Filmpjes waarin Biden moeite had om zijn gedachten te ordenen, zoals het letterlijk voorlezen van teleprompter-aanwijzingen ("pause"), waren geen zeldzaamheid. Toch werd het narratief van een "fitte en visionaire leider" consequent gepusht door westerse media, ook in Vlaanderen. Dit roept de vraag op wie werkelijk de touwtjes in handen had in het Witte Huis. Was het vicepresident Kamala Harris? Adviseurs? Of een bredere groep binnen de regering? Speculeren hierover is verleidelijk, maar het is relevanter om te focussen op de rol van de media in dit alles.

Joe Biden is "scherp als een mes". Het internet vergeet nooit. Bron: Tiktok

De media als versterker van het narratief

De MSM, die zichzelf vaak presenteert als de "vierde macht" en hoeder van de democratie, heeft in het geval van Biden gefaald in haar taak om kritisch te controleren. In plaats daarvan fungeerden veel media als versterkers van een voorgeschreven narratief: Biden was een capabele, empathische leider die de VS door crises zoals de pandemie, de oorlog in Oekraïne en klimaatverandering leidde. Wie dit narratief betwistte, kreeg te maken met censuur. Sociale mediaplatforms zoals het voormalige Twitter en Facebook verwijderden regelmatig berichten die twijfel zaaiden over Bidens gezondheid. Zelfs in België werden opiniestukken en posts die deze kwestie aanraakten, vaak offline gehaald onder het mom van "desinformatie".

Bron: Knack

Een veelgehoorde beschuldiging was dat kritiek op Biden voortkwam uit "Russische propaganda". Dit label werd te pas en te onpas gebruikt om legitieme vragen te delegitimeren. Maar de geschiedenis leert ons dat wat vaak als "Russische desinformatie" werd bestempeld, achteraf waar bleek te zijn. Neem bijvoorbeeld de zaak van Hunter Bidens laptop. In 2020 berichtte de New York Post over belastende e-mails en documenten op een laptop die toebehoorde aan Bidens zoon. De MSM en sociale mediaplatforms bestempelden dit verhaal onmiddellijk als Russische propaganda en censureerden het rigoureus. Pas jaren later, in 2022, bevestigden outlets zoals The New York Times en The Washington Post dat de laptop en de inhoud ervan authentiek waren. Een ander voorbeeld is de oorsprong van het coronavirus. Aanvankelijk werd de hypothese van een laboratoriumlek in Wuhan afgedaan als een complottheorie en Russische desinformatie. Vandaag erkennen zelfs regeringsinstanties en wetenschappers dat deze theorie plausibel is.

Deze voorbeelden tonen aan hoe het label "Russische propaganda" vaak wordt misbruikt om discussies te smoren en de waarheid te vertragen. Het is een tactiek die niet alleen in de VS, maar ook in Europa en België werd toegepast. Wanneer media en overheden unisono een narratief pushen en afwijkende meningen als vijandige propaganda bestempelen, erodeert het vertrouwen in de pers. Dit wantrouwen is niet ongegrond: structurele subsidies van nationale overheden en de EU hebben veel media afhankelijk gemaakt, waardoor ze eerder beleid steunen dan het kritisch bevragen.

Censuur als automatisme

Censuur is tegenwoordig geen expliciet bevel van bovenaf, maar een ingebakken mechanisme binnen de media en techbedrijven. Berichten die afwijken van het dominante narratief worden gefilterd, accounts geschorst, en nuances verdwijnen. Dit gebeurde niet alleen met berichten over Bidens gezondheid, maar ook met discussies over controversiële onderwerpen zoals lockdowns, vaccinmandaten, de oorlog in Oekraïne, of klimaatbeleid. Wie vragen stelde, werd al snel gemarginaliseerd als complotdenker of Poetin-apoloog. Dit automatisme heeft de publieke discussie verarmd en polarisatie aangewakkerd.

De ironie is dat de MSM nu, na jaren van ontkenning, begint te erkennen dat Bidens gezondheid al langer een probleem was. Dit patroon herhaalt zich keer op keer: eerst wordt een ongemakkelijke waarheid afgedaan als desinformatie, vervolgens wordt deze stilletjes bevestigd wanneer de feiten niet langer te negeren zijn. Het schaamrood op de wangen van journalisten is echter een schrale troost voor het publiek, dat jarenlang werd misleid.

Een hoopvolle toekomst?

Toch is er reden voor optimisme. De constante discrepantie tussen de narratieven van de MSM en de realiteit heeft het vertrouwen in traditionele media ernstig ondermijnd. Steeds meer mensen wenden zich tot alternatieve bronnen, zoals onafhankelijke journalisten, podcasts en sociale media, om hun informatie te vergaren. Dit is een gezonde ontwikkeling, omdat het de monopolie op informatie doorbreekt. Burgers zijn kritischer geworden en laten zich minder snel leiden door voorgeschreven werkelijkheden.

Een recent voorbeeld van deze verschuiving is de publieke reactie op het Eurovisiesongfestival van afgelopen weekend. Ondanks pogingen van bijna alle media om Israël te demoniseren en de Palestijnse zaak te verheerlijken, stemde het publiek massaal voor de Israëlische inzending. Dit was volgens mij niet echt een artistieke keuze, maar eerder een signaal van verzet tegen eenzijdige mediaberichtgeving. Het toont aan dat mensen steeds minder gevoelig zijn voor gemanipuleerde narratieven.

De toekomst ligt in open dialoog, waar vragen worden aangemoedigd in plaats van onderdrukt. We moeten af van het reflexmatig bestempelen van andersdenkenden als complotdenkers of propagandisten. Democratie gedijt bij transparantie en debat, niet bij censuur en dogma’s. De media hebben een kans om hun geloofwaardigheid te herstellen door kritischer te zijn, minder afhankelijk van subsidies en open te staan voor nuance. En wij, als burgers, hebben de verantwoordelijkheid om zelf op zoek te gaan naar de waarheid, om vragen te stellen en om met elkaar in gesprek te blijven. Alleen zo kunnen we een evenwicht herstellen en bouwen aan een democratie die écht werkt.

Steven Arrazola de Oñate