U denkt vast: zonne-energie is gratis, en als we het daglicht kunnen opvangen, en omzetten in stroom, doen we alleen maar goed, voor de natuur en het klimaat.
In theorie heeft u natuurlijk gelijk.
Maar de vraag is, of dat ook zo is, als we dat doen met de huidige technologie.
Want als we er even dieper op ingaan, blijkt het allemaal niet zo evident te zijn.
Dit artikel gaat over zonnepanelen, soms aangeduid als ‘fotovoltaïsche cellen’ - foto staat hier voor licht, voltaïsch voor stroom. Ik probeer de voor- en nadelen tegenover elkaar af te wegen. Wat is de winst, voor mijn portemonnaie, maar ook voor het klimaat? Wat is het rendement? Geeft men door subsidiëring geen vals beeld, en in hoeverre is dat sociaal te verantwoorden? Wat is de investering aan energie, materiaal en hoe duurzaam is dit? …
Dit artikel gaat dus niet in op de prijs, of praktische aanpak van zonnepanelen, als u er al één wilde laten plaatsen. Daarover bestaan voldoende overzichtelijke sites.
Ik vond deze site bijvoorbeeld informatief.
Maar u kan daar anders over denken, ook goed : https://www.zonnepanelen-info.nl/
Waar ik het ook niet zal over hebben, is de vraag of uw dak al dan niet geschikt is voor zonnepanelen. De oplossing daarvoor vindt u hier :
Ik wist trouwens niet eens dat daar een site voor bestond.
————
De meeste mensen laten zonnepanelen plaatsen, omdat je, door je investering, bespaart op je energie-factuur. Bovendien bestaat de regeling met de energieleverancier, dat indien je zonnepanelen méér energie opbrengen dan je verbruikt, je de teveel opgewekte energie zelfs, tegen een vergoeding, terug kan laten stromen op het elektriciteitsnet, waardoor je factuur naar beneden gaat. Dit wordt salderen genoemd. Dubbele winst.
Let op: als je het doet, dan bezuinig je best niet op je investering :
“Hoe hoger de prijs hoe lager de kans op productiefouten (De Morgen april ’23).”
Zo’n formulering wekt onmiddellijk vertrouwen in de zonnetechnologie, vindt u niet?
Aan jouw wordt beloofd, dat zonnepanelen ongeveer 25 jaar meegaan, en dat je de investering na ongeveer zes tot acht jaar terugverdiend hebt.
Een investering in zonnepanelen verdien je dus dubbel en dik én snel genoeg terug.
Je moet alleen, na ongeveer 15 jaar, de omvormer vervangen, maar dat is alles.
OK.
Je zou dus al kunnen besluiten: dit wordt een kort artikel.
We weten genoeg, niets dan voordelen.
Maar is dat niet te mooi om waar te zijn?
Ik overloop in een paar artikels het ‘hele’ plaatje.
—————
Als uw motivatie is ‘milieu en klimaat’ dan moet ik u al teleurstellen.
Zonnepanelen worden volledig geproduceerd met de energie van fossiele brandstoffen. Dat is misschien al een pijnlijke vaststelling, als je motivatie voor panelen juist is, om het gebruik van fossiele brandstoffen aan banden te leggen. En het wordt dubbel pijnlijk zodra je beseft, dat je al vrij vlug nieuwe zonneplaten mag laten produceren, want panelen zijn absoluut niet duurzaam. De levensduur bedraagt gemiddeld zo'n 20 tot 25 jaar.
Bij de productie van zonnepanelen worden, net zoals bij windmolens, enorm veel ecologisch schadelijke stoffen gebruikt.
Ik kom er niet op terug, want dat kon u al lezen in mijn artikel over de batterijen van de elektrische wagens (Niets is wat het lijkt) en windmolens (Wind in hun hoofd).
In deze grafiek ziet u het verbruik per energiesoort :
Van alle energievormen verbruiken zonnepanelen per hoeveelheid geleverde energie duidelijk het meeste materiaal. Ze bevatten onder andere aluminium (inmiddels al in prijs verdubbeld op de wereldmarkt, sinds de Rusland-boycot), koper (stilaan onbetaalbaar), maar ook lood, cadmium en andere giftige (zelfs kankerverwekkende) chemicaliën, die niet kunnen worden verwijderd zonder het hele paneel tot in detail uit elkaar te halen.
Dus als u leest: ‘bijna volledig recycleerbaar’, dan zal dat misschien wel kloppen,
maar omwille van de kosten zie ik dat niet gebeuren.
Erger nog, door regenwater kunnen veel van deze giftige stoffen, na verloop van tijd,
uit de fragmenten van zonnepanelen spoelen en dan is het kwaad al geschied.
Een groot deel van een zonnepaneel bestaat uit glas. Het is moeilijk om dit glas te recyclen, omdat het onzuiverheden als plastics, lood, cadmium en antimonium bevat.
In 2016 schatte het International Renewable Energy Agency (IRENA) dat er tegen het eind van dat jaar wereldwijd 250.000 ton afval van zonnepanelen zou zijn.
Wat het uiteindelijk geworden is, weet ik niet, maar hetzelfde agentschap raamt dat dit tegen 2050 al kan oplopen tot zo’n slordige 78 miljoen ton afval. Niet weinig…
Zonnepanelen worden vooral in China gemaakt. Het is een erg vervuilende industrie en er komt énorm veel CO2 vrij in de lucht. Bovendien hebben we absoluut geen controle op de sociale omstandigheden van de plaatselijke arbeiders.
Want noem een kat een kat: dit is natuurlijk het meest verborgen aspect van de groene droom. Doordat we alles, wat afbreuk zou kunnen doen aan het cleane plaatje van deze ‘hernieuwbare energie’, netjes hebben verplaatst naar de andere kant van de wereld, hebben we geen idee meer van de werkelijke vervuiling, én kost aan energie, of van de sociale drama’s die er mee gepaard gaan.
In die zin zou de terugkeer van deze mijnbouw en industrie naar Europa onze ogen kunnen openen, en ons gejubel over deze technologieën op slag doen verstommen. Steengroeven ‘in onze achtertuin’ zouden direct een einde maken aan onze duurzaamheid-droom en onze ontkenning van de desastreuze effecten van de transitie.
Als men met zoveel opwinding aankondigt, dat in Lapland boorpunten voor zeldzame metalen zijn ontdekt, dan moeten we toch ook beseffen dat we, voor de Lappen die hier al generaties wonen, hun droomwereld gewoonweg totaal vernietigen. Zij komen vanuit een paradijselijke natuur op slag terecht in een complete hel en op een vuilnisbelt.
U dacht toch niet dat men een “not in my backyard" reactie netjes zou counteren. In eigen land moet de landbouw wijken voor de groen-geribbelde breedsmoelkikker, maar ook déze mensen zullen op niet veel begrip moeten rekenen, als het grootgeld dirigeert.
‘Gelukkig’ zijn ze maar met zo’n tachtig à honderdduizend. Dus dat wordt een makkie…
En dan hebben we het nog niet eens over de sociale condities en loonkosten in Europa. Of zal men de noodzakelijke werklieden ook hier - zoals met de Champions League - gaan halen, waar het toch weinig beroering geeft, als er een paar duizend niet terugkomen.
In Europa werkt het systeem van loononderhandelingen en sociale afspraken per toeval wel enigszins anders dan in China.
Ziet u het prijskaartje van deze technologieën omhoog gaan?
—————
Laten we ook eens kijken naar de energiebalans. Hiermee bedoelt men de verhouding tussen wat men er aan energie insteekt en wat men er uiteindelijk uit haalt.
Die moet, om winstgevend te zijn, uiteraard groter zijn dan één.
Afhankelijk van de rekenmethode lopen de cijfers nogal uiteen, maar volgens de Duitse natuurkundige Daniel Weissbach ligt de energiebalans van steenkool op 30, van gas op 28 en van kernenergie op 75. Wind doet het aanmerkelijk slechter met een energiebalans van 3,9. Maar zonnepanelen komen uit op amper 1,6 !
Een recente studie in het tijdschrift Energy Policy van Zwitserse onderzoekers onder leiding van Ferruccio Ferroni schat de energiebalans van zonnepanelen zelfs maar op 0,83. Hij rekende uit dat er niet alleen veel energie kruipt in het vervaardigen, vervoeren, installeren, onderhouden, ontmantelen en recyclen van de panelen, maar ook in het vervaardigen, installeren en opruimen van - nog te ontwikkelen - opslagbatterijen. Voorstanders van hernieuwbare energie en de beleidsmakers tellen al deze kosten uiteraard niet mee. Men durft het niet toegeven, maar zonne- en windenergie worden energetisch volledig 'gesubsidieerd' door de fossiele brandstoffen.
En hoe zit het met het rendement ?
Zonnepanelen leveren in de praktijk véél minder, dan de geïnstalleerde capaciteit aangeeft. In het beste geval ligt het rendement in de orde van zo’n 20-25%.
Na 10 jaar neemt de opbrengst met 20% af.
Dit rendement neemt trouwens ook af, door vervuiling van de panelen. Zonnepanelen zijn niet zelfreinigend, en daardoor kan ook stof, vuil en aanslag het rendement naar omlaag halen. Volgens het (publicitair) artikel waar ik deze tip vond liggen er best ook geen takjes of sneeuw op de panelen. Dan wordt het, dunkt mij, al helemaal moeilijk. Mij lijkt het nogal gevaarlijk, om in de winter het dak op te gaan, tenzij je natuurlijk Sinterklaas bent.
Zonnepanelen presteren ook slechter als ze te warm worden. Ze liggen best op een schuin dak en enkele centimeters van het dak, zodat een luchtstroom achter de panelen voor koeling zorgt. Om esthetische redenen kiest men soms voor ‘indak’-zonnepanelen, maar hiervan ligt het rendement lager en er zijn ook vaker woningbranden. Dat komt omdat hitte en vonken bij indak-zonnepanelen in het gebinte terecht komen, en niet op de dakpannen. Wordt u waarschijnlijk ook niet verteld, bij bestelling.
Jules de Waart geeft in zijn boek, ‘Geloof niet alles’, een idee van de opbrengst van zonneparken en daaruit blijkt dat het rendement hier ook veel lager ligt, dan op theoretische gronden wordt aangenomen.
Engeland had bij voorbeeld in 2017 theoretisch een vermogen van 12,7 gigawatt aan zonnecellen. In werkelijkheid leverden ze slechts 1,2 gigawatt.
Een behoorlijk verschil, niet?
————
Van de private paneeltjes over naar de zonneparken.
Het idee hiervoor is uiteraard ontstaan, doordat men een enorme oppervlakte aan panelen nodig heeft, wil men voldoende stroom leveren ter vervanging van kernenergie …
Stel dat je het volledig zou moeten doen met zonne-energie, dan heb je per persoon de stroom nodig van 333 vierkante meter aan zonnepanelen (een oppervlakte iets groter dan een tennisbaan). En dat staat dan nog los van het feit dat je het met die zonnepanelen alleen dus niet zult redden en er een back-up van fossiele of kernenergie nodig is.
Dit zou een enorme impact hebben op de openbare ruimte, de natuur …
Ziet u zich al naar het zuiden rijden, in plaats van door wijngaarden of zonnebloemen, tussen weilanden vol zonnepanelen (en windmolens, wat nu al zo is)?
Land dat voor de rest niet meer kan verbouwd of begraasd worden. Ik hoop voor Natuurpunt dat hieronder niet te veel bramen en brandnetels beginnen te groeien.
In het artikel over de windmolens (Wind in hun hoofd) besprak ik al het filmpje ‘De onmogelijkheid van windmolens’ van Jan Smelik, waarin hij, in verband met de windplanning, uitrekent hoeveel windmolens er nodig zouden zijn voor Nederland.
Moest u het gemist hebben, dit zeven minuten durende filmpje staat hier. Een aanrader !
httos:// www.youtube.com/watch?=-4qXeOe_35c
Op de site van Paul Bouwmeester wordt iets gelijkaardigs getoond maar dan met focus op zonnepanelen. https://davdata.nl/zonnepanelen.html
Het is allemaal wel technisch, en het bijbehorende rekenblad, waar hij op het eind van dit artikel naar verwijst, is wel uitpluizen. Maar hij toont hierin wel aan dat, wat men ons wijsmaakt over het aantal bediende huishoudens, helemaal niet overeenkomt met de werkelijkheid.
De schrijver geeft als voorbeeld een groot zonnepark in Groningen. Op 117 hectaren zou je, denk ik, toch al behoorlijk wat levensmiddelen kunnen verbouwen. Wat denkt u: levert deze zonneweide met zijn 316.216 panelen de energie voor 32.000 huishoudens zoals opgegeven? Of voor 793 huishoudens? Of voor slechts 159? Hoeveel kost dat dan, per huishouden? En hoeveel procent van ons land moet met die panelen bedekt worden om de helft van onze benodigde energie te leveren? Paul zocht het voor ons uit. Het antwoord is: slechts 264 huishoudens, een factor 120 minder. Ook hieruit is het duidelijk dat de grondoppervlakte van Nederland te klein is om onze energie geheel van de zon te laten leveren.
Luk Adang
