De afgelopen weken kwam veel naar boven over het gedrag van 'King Connah', de prins van de mainstream politiek. Eerst waren het de aantijgingen van ongewenste seksuele intimiteiten bij jonge gasten, nu gaat het over vermeende racistische uitlatingen ten aanzien van de Roma gemeenschap in een 'zatte' bui in Bar 't Hemelrijk in Sint-Niklaas. Laat mij beginnen met een aantal opmerkingen die opmerkelijk zijn in het politieke speelveld. Na de laatste incidenten zijn er opmerkelijk veel meer kritische geluiden aan het bijkomen in het (mainstream)medialandschap. Conner Rousseau gaat zeer ver voor het kunnen in handen houden van de regie als het gaat over zijn imago. Dit schiet blijkbaar toch in het verkeerde keelgat bij heel wat journalisten. Zo ver zelfs dat de VVJ een door een rechter bepaald publicatieverbod ging aanvechten. In de huiskrant voor het sociaal-progressieve Vlaanderen, volgde er de ene kritische stem na de andere, als het ware een afrekening van hun eigen boegbeeld voor de verkiezingen. Dat hier breuken zijn geslagen tussen hun ideale schoonzoon en heel wat journalisten en redacties is iets wat de komende maanden nog verder duidelijk zou kunnen worden. Mijnheer Rousseau kan er alvast op rekenen dat 'slippertjes' nu telkens weer onder de aandacht komen te staan, en hij beseft wellicht dat een 'amicale' band met de mainstreammedia nu niet echt meer mogelijk zal zijn. Een tweede probleem is dat in discussies met de grote uitdager van het moment electoraal, het Vlaams Belang, iets minder gemakkelijk die moral high ground kan gebruikt worden. Voor dergelijke uitspraken zou verwacht worden dat Tom Van Grieken zijn partij grondig zou opkuisen. Dat nu een voorzitter van een sociaal-progressieve partij nu net op dergelijke uitspraken betrapt wordt, maakt het toch wat gevoeliger. Groen en PvDA zien hun kans in ieder geval om eventueel gedegouteerd kiesvee af te snoepen. De dubbele morele standaard ligt ook gevoelig bij de kiezer. Als voor de één een vonnis moet geveld worden, dan nu ook voor de grote Conner Rousseau, klinkt het op sociale media. Los van deze twee politieke opmerkingen die nog enigszins voor de hand liggen is het toch eens dieper kijken naar wat er zich afspeelt minstens zo belangrijk. Een paar vragen die ik mij stel om te beginnen zijn:
- Is een trial by media gerechtvaardigd? Zijn we zelf daar niet allemaal vroeg of laat slachtoffer van? Nu gaat het over een politicus die misschien een gigantische eikel vinden, morgen is het misschien wel die toffe gast die ons gedacht wel eens goed zegt die er slachtoffer van is? Of nog erger, komen we zelf in het oog van de storm terecht? - Wat is er nu over dit laatste het grootste probleem? De uitlatingen an sich? Of over de manier waarop Conner Rousseau als machtspoliticus ermee omgaat? Is dat een probleem voor een politicus? - Welke lessen trekken we daaruit? Mediaprocessen Een mediaproces is iets gevaarlijk. Iedereen is tegenwoordig verplicht een oordeel te vellen over een ander zonder daarom alle feiten vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Heeft hij/zij zelf ooit geen foute uitspraken gedaan in een "zatte" bui misschien? Kunnen we alle contextuele gegevens in deze weten? Hoe komen de media achter dit soort lekken? Gaat dit ook zo in elk onderzoek? Is de toegang tot dergelijke informatie echt publiek? Het zijn vragen die het gedrag of uitspraken daarom niet goed praten, maar toch wel gemaakt moeten worden als ons oordeel al niet bij voorbaat hypocriet is.
We hebben de laatste weken Conner Rousseau zich op z'n minst gezegd merkwaardig weten te gedragen. De schuld leggen bij anderen, ontkennen, intimidatie van diegene die erover schrijven. Toegegeven, het moet wel wat doen bij de mens als je in het oog van de mediastorm zit. De reacties typeren helaas wel een groot ego dat vrij toxisch uithaalt naar alles en iedereen als je aan zijn imago komt. Is dit misschien typerend voor een nieuwe generatie politici die voornamelijk hun politieke carrière te danken hebben aan een beeldcultuur, aan mediaconcerns met marketing en pr bedrijven als hun trouwste adviseurs? Mijn eigen intuïtie zijn we aan het afglijden naar Amerikaanse toestanden waarbij er vooral rond personencultussen gewerkt wordt en waarbij dat imago de enige waardemeter is. Diegene die vervolgens zijn eigen imago het populairste maakt bij het opgejut kiesvee, want dat zijn we in zo'n geval, wint. Maar dat betekent dus ook diegene met de meeste invloed bij en op de media. Iemand met veel geld en connecties heeft in zo'n geval dus alle kaarten in handen. Figuren als Conner zullen dus, als zijn mediaproces beëindigd is, nog komen. En zinvolle kritische stemmen in het debat, reken er maar op dat daarmee persoonlijk afgerekend zal worden, nog voor ze goed en wel aan het debat hebben kunnen deelnemen.
Ik hou hier zelf voorbeelden voor mij van politieke mediaprocessen tegenover kritische stemmen, zoals bv Dries Van Langenhove, Sarah Melis, Mattias Desmet,.... zijn deze eerlijk verlopen? Bij de laatste was één zinnetje in een interview, waar hij zich daags nadien al voor excuseerde nog voor de commotie was ontstaan, ook voor velen genoeg om zijn 'proces' te maken. Bij Sarah Melis was dit een trui en guilty by association en bij Dries waren dit berichten die al 'grappend' in een chatgroep werden geplaatst. Indien een oordeel moet gevormd worden over iemand als persoon, en dit moet gebeuren door allerlei media, krijgen we een gevaarlijke manier van processen. Enige terughoudendheid verdwijnt dan vaak, en een rationeel en genuanceerd oordeel is vaak ver weg. Los van of we die laatste nu toffe mensen vinden, en King Connah een ongelofelijke eikel. Dat is een kwestie van interne en externe attributie waar we toch enige abstractie van moeten kunnen maken, en dat is zeer moeilijk zo niet onmogelijk in een proces voor de mediarechters. Corruptie?
Wat we feitelijk kunnen weten is dat Rousseau, geeft hij zelf toe, kort na de feiten zijn connecties heeft ingeroepen om zich naar eigen zeggen te informeren bij de politie naar de feiten. Aan de hand van de berichten, die nu niet meer ontkend worden, kunnen we helaas wel stellen dat er een hint zit naar een doofpotje. Stel je maar eens in de plaats van die agenten die de PV hebben opgemaakt. Kunnen zij vrezen dat er een afrekening volgt? Die man is kandidaat om hun baas te worden volgend jaar en maakt daar gezien de nog steeds gunstige peilingen van zijn partij nog weel eens kans toe ook. Kan zo een onderzoek en proces nog onafhankelijk gebeuren indien een politicus zijn invloed op dergelijke wijze gebruikt? Deborah van achter de kassa in de Carrefour heeft nu eenmaal niet de connecties van 'King Connah'.
Hijzelf geeft als uitleg dat wanneer hij in zo'n situaties komt daar vaak meer van komt, en dat hij daarom ook dat recht heeft. Dat eerste heeft hij gelijk in, hij voelde al nattigheid hangen. Dat het dan tamelijk idioot is om te zeggen dat hij van niets wist in eerste instantie is vrij grote onzin, maar dat gezegd zijnde, is dat dan toch iemand die de gevolgen van zijn eigen gedrag op voorhand moet kunnen inschatten? Dat iemand in zijn positie nu eenmaal die last draagt die de gemiddelde café ganger in Vlaanderen niet draagt? Van een man met dergelijke invloed verwachten we nu eenmaal een iets ander gedrag dan van de gemiddelde 17-jarige scholier na Chrysostomos. Dat er herhaaldelijk berichten komen over hem die zijn grenzen en zijn eigen gedrag niet goed in handen heeft ligt niet alleen aan de stoute media die erover publiceren, maar vooral aan zichzelf. Niet iedereen is perfect, maar racisme evenals seksueel ongewenst gedrag (al dan niet wettelijk over de grens) zijn nu eenmaal gevoelige kwesties in onze samenleving. Dat je daarin een voorbeeldfunctie hebt als politicus is dan ook geen verbazing, met of zonder mediaproces. Van iemand die we maatschappelijk betalen, zowel met een pak geld als met connecties en aanzien mogen we ook gedrag verwachten dat daar bij past. Dat iemand alles in het werk stelt om zijn imago zo lang mogelijk proper te houden, zonder al te veel deontologie en respect voor grenzen, maakt het wel een probleem met zijn maatschappelijke functie.
Wat leren we hieruit?
Een mediaproces is iets gevaarlijks, of dit nu gaande is tegenover een politicus die we niet kunnen uitstaan, of van iemand waar we bewondering voor hebben door een rebels karakter of kritische stem. Het legt nadrukkelijk meer politieke macht bij de media zelf en maakt van politiek des te meer een grote pr-show waarbij enkel imago building primeert. Dit keert vaker tegen de bevolking, zeker toch het grote gedeelte dat zich bij voorbaat verongelijkt voelt en geen mediabedrijven achter zich heeft staan.
De manier hoe in dit geval King Connah met de kritiek omgaat zeggen wel veel over zijn ongeschiktheid als politicus of als maatschappelijk rolmodel. Dat dergelijke figuren nu eenmaal vaker zullen voorkomen, valt te verwachten in een dergelijk klimaat. Tot spijt van wie zo'n figuren al dan niet terecht een bedreiging vinden voor de democratie. In een dergelijk klimaat gaan we zo een figuren ook telkens zelf creëren. Dat we hier tegemoet komen aan de grootste bron van onze ergernis, het uit elkaar vallen van een high trust society durf ik te betwijfelen. Integendeel, ik zie ons daar verder en verder van afwijken. Dit is dan ook nog het meest triestige dat we hieruit moeten onthouden aan heel dat cafébezoek een diene "zatte zever" van de Conner.
Om toch met een positieve noot te eindigen, kunnen we dat nog enigszins veranderen door naar onszelf te kijken. Door wie laten wij ons 'leiden'? Egotrippers met een groot mediabedrijf? Door diegene met de reële en fysieke macht om machtspolitiek uit te oefenen en die graag geüniformeerde mensen met de "matrak" erop laat kloppen om respect af te dwingen? Of door een vorm van goedheid en moreel verantwoordelijk gedrag? Iedereen kan in deze een keuze maken tussen een Thrasymachus en een Socrates, verwijzend naar de eerste boek van Plato's republiek.
Sacha Vliegen
